İzahlı lüğət
DAXALÇA (ID - 7796)is. məh. Kiçik daxal.
|
DAXIL (ID - 7797)is. 1. Mağaza, dükan və s.-də pulların yığıldığı yeşik, sandıqça; kassa. Daxılda nə qədər pul var? Pulu daxıla qoymaq.
Puldan da yana qəti cavab verdi ki, .. indi daxılında doqquz manat tapılar.. C.Məmmədquluzadə. Mahmud daxılın... |
DAXILDAR (ID - 7798)is. köhn. Kassir. Pulları daxıldara tapşırmaq.
|
DAXILDARLIQ (ID - 7799)is. köhn. Daxıldarın işi, vəzifəsi; kassirlik.
|
DAXİL (ID - 7800)is. [ər.] İçəri, iç tərəf, bir şeyin içərisi. Bu evin daxili xaricindən gözəldir. Binanın daxili.
// Hər ölkənin öz torpağı, öz hüdudlarının içərisi (xaric müqabili). Daxildə sərf olunan mallar. - [Daxildə] düşmənlərlə... |
DAXİLƏN (ID - 7801)zərf [ər.] 1. İç tərəfdən, daxildən.
Öz daxilində, öz-özlüyündə, öz təbiətinə görə; təbiətən. Novruzəli və usta Zeynallar daxilən çox təmiz və xoşniyyət adamlardır. M.İbrahimov. // Öz ürəyində, qəlbən. [İmran]... |
DAXİLİ (ID - 7802)sif. [ər.] 1. Daxilə, içəriyə aid və mənsub olan (zahiri, xarici ziddi).
// Bir şeyin daxilində, iç tərəfində olan; içə, daxilə aid olan; iç. Daxili müqavimət. Daxili əlamətlər. Daxili xüsusiyyətlər. Qabın daxili divarları.... |
DAXİLİYYƏ (ID - 7803)sif. [ər.] köhn. Bir ölkənin daxilinə aid olan. Daxiliyyə nazirliyi.
|
DAXMA (ID - 7804)is. 1. Daşdan, palçıqdan və s.-dən tikilən təkotaqlı, balaca, alçaq, ibtidai ev. Yazıq muzdur daxmanın ortasında ah-zar ilə özünü yerə vurub ağlamağa başladı. S.M.Qənizadə. Sitarənin daldalanmağa bir yeri yox idi, atası evinə...
|
DAXMACIQ (ID - 7805)“Daxma”dan kiç. Yox! Bəlkə də bu torpaqdan daxmacıqda sən; Bir kitabça vərəqləyib məni anırsan?! S.Vurğun.
|
DAİM(A) (ID - 7806) zərf [ər.] Həmişə, hər vaxt, müttəsil, arasıkəsilmədən. Daim işləmək. Daim artmaq. Daim oxumaq. - Sordum ki, rəqib ilə oturmaq nədir, ey şux? Güldü, dedi: gül daim olur xar yanında. S.Ə.Şirvani. Könül bir quşdur ki, sevməz...
|
DAİMİ (ID - 7807)sif. [ər] 1. Uzunmüddətli, uzun müddət üçün olan, müvəqqəti olmayan, sürəkli. Qatarların daimi cədvəli. Daimi iş. Daimi körpü. - Mədəniyyət uğrunda çalışmaq birgünlük, biraylıq kampaniya deyil, daimi işdir. Ə.Sadıq.
... |
DAİMİLƏŞDİRİLMƏK (ID - 7808)məch. Daimi edilmək, daimi hala salınmaq; sabitləşdirilmək.
|
DAİMİLƏŞDİRMƏ (ID - 7809)“Daimiləşdirmək”dən fvs.
|
DAİMİLƏŞDİRMƏK (ID - 7810)məch. Daimi hala salınmaq; sabitləşdirmək.
|
DAİMİLƏŞMƏ (ID - 7811)“Daimiləşmək”dən f.is.
|
DAİMİLƏŞMƏK (ID - 7812)f Daimi olmaq, daimi hal almaq, əbədi olmaq, sabitləşmək.
|
DAİMİLİK (ID - 7813)is. Daimi olma, həmişəlik, müttəsillik; sabitlik, dəyişməzlik, ardıcıllıq. [Həsənin] Dilaraya olan sevgisi həmişə bir əbədilik, daimilik hissi ilə bağlı idi. M.İbrahimov.
|
DAİR (ID - 7814)qoş. [ər.] Haqqında, barəsində, xüsusunda, aid, əlaqədar (adətən yönlük halda olan isimdən sonra gəlir). Avropa üləmalarının övrət məsələsinə dair yazılarını oxuyanda görürsən ki, bu zalımlar dünyanın hər bir guşəsindən...
|
DAİRƏ (ID - 7815)is. [ər] 1. Bütün nöqtələri mərkəz nöqtədən bərabər uzaqlıqda olan qapalı, əyri həndəsi fiqur; çevrə. Dairə cızmaq. Dairə xətti.
riyaz. Həmin çevrənin daxilində qalan yuvarlaq səth. Dairənin səthi. // Həmin şəkildə... |
DAİRƏCİK (ID - 7816)is. Kiçik dairə. Yağışdan göldə əmələ gələn dairəciklər. İşıqlı dairəciklər.
[Cahandar ağanın] qulaqları güyüldədi, gözlərinin qabağında qara dairəciklər oynadı. İ.Şıxlı. |
DAİRƏLƏNMƏ (ID - 7817)“Dairələnmək”dən f.is.
|
DAİRƏLƏNMƏK (ID - 7818)f Dairə kimi olmaq, dairəvi olmaq, dairə şəkli almaq, dəyirmi olmaq; girdələnmək. Günəş dairələnib yerindən çıxır, üfüq mis rəngi alır. S.Rəhimov.
|
DAİRƏVARİ (ID - 7819)sif Dairə kimi, dairəyə oxşar, dairə şəkilli.
|
DAİRƏVİ (ID - 7820)sif [ər.] Dairə şəklində olan; dəyirmi, girdə. Mehmanxanada ilk nəzərə dəyən birinci mərtəbədəki böyük dairəvi dəhlizin bir neçə yerdən şırım-şırım sal şüşəsidir. M.İbrahimov.
|
DAİRƏVİLİK (ID - 7821)is. Dairəvi şeyin halı; dəyirmilik, girdəlik.
|
DAQQA (ID - 7822)is. məh. 1. Dəridən tikilmiş hündür papaq. Şiraslan .. daqqa divan papağını başına qoydu, üfürülüb evdən çıxdı. S.Rəhimov.
Taxıl və b. səpələnən şeyləri ölçmək üçün dəmirdən qayrılmış dəyirmi qab. Daqqa ilə... |
DAQQAQARIN (ID - 7823)sif dan. Qarnı daqqa kimi qabağa çıxmış (adam); yekəqarın.
|
DAL1 (ID - 7824)is. 1. Bədənin boyundan tutmuş omba sümüyünə qədər olan arxa hissəsi; kürək. Küçə ilə bir hambal, bir tay dalında keçir. C.Məmmədquluzadə.
// Heyvanların bədənlərinin yuxarı hissəsi, beli. Qatırın dalına yükyükləmək.... |
DAL2 (ID - 7825)is. şair. Ağacın ilk şaxəsi, böyük budağı; ümumiyyətlə, budaq. Yanağı laləsən, qaməti dalsan; Ağzı şəkər, dili-dodağı balsan. M.P.Vaqif. Təbiət bəzənərdi xələt geyib çiçəkdən; Dallar yarpaq açardı atlaz kimi ipəkdən....
|
DAL3 (ID - 7826)sif. [ər.] Ərəb əlifbasındakı u (“d”) hərfinin adı.
// məc. Həmin hərf kimi əyri, bükülü, bükülmüş (adətən klassiklərdə və aşıqların dilində). □ (Əlif) qəddi (beli) dal olmaq - beli bükülmək, əyilmək. Başım... |
DALAB (ID - 7827)is. məh. Dəvə, at və bəzi başqa heyvanlarda oyanan cinsi əlaqə həvəsi. Atların dalab vaxtı. Dalaba durmaq (gəlmək).
|
DALAQ (ID - 7828)is. anat. Qarın boşluğunun sol tərəfində olub qan kürəcikləri hazırlayan və bu proseslə bağlı başqa mürəkkəb vəzifələr görən bədən üzvü.
□□ Dalağı sancmaq - şübhələnmək, qorxmaq. İndi belə, Əsgər Saçlıya... |
DALAMA (ID - 7829)“Dalamaq”dan f.is.
|
DALAMAQ (ID - 7830)f. 1. Ətə toxunub gicitmək, yandırmaq. Gicitkən əlimi daladı. Yun corab ayağımı dalayır. - Atanın üzündəki neştər kimi tüklər balacanın üzünü daladığı üçün yuxudan ayıldı. Ə.Vəliyev.
Qapmaq, dişləmək (quduz heyvanlar... |
DALAN (ID - 7831)is. 1. Küçə qapısından həyətə gedən üstüörtülü və ya açıq yol. [Hacı Fərəc:] Bundan sonra dalanın qapısı həmişə gərək bağlı ola.. N.Vəzirov. [Məşədi Əsgər] yavaş-yavaş qapıya sarı gedib, şüşədən dalana baxmaq...
|
DALANDAR (ID - 7832)is. Evin həyətinə baxan; həyəti, küçəni süpürən xidmətçi, süpürgəçi. O günün sabahı dalandarı yanıma çağırıb, gördüyüm qadın barəsində məlumat istədim. S.Hüseyn. Qaşqabaqlı, qara, ortaboy dalandar gözünü yumub,...
|
DALANDARLIQ (ID - 7833)is. Dalandarın işi, vəzifəsi. Dalandarlıq etmək. - Həyətlərində neçə ildən bəri dalandarlıq edən bu kişinin ona xeyli yaxşılığı dəymişdi. M.Hüseyn.
|
DALANMA (ID - 7834)“Dalanmaq”dan f.is.
|
DALANMAQ (ID - 7835)“Dalamaq”dan məch. Ətim dalandı.
|
DALAŞDIRILMA (ID - 7836)“Dalaşdırılmaq”dan f.is.
|
DALAŞDIRILMAQ (ID - 7837)məch. Bir-biri ilə vuruşdurulmaq, aralarına dava salınmaq.
|
DALAŞDIRMA (ID - 7838)“Dalaşdırmaq”dan f.is.
|
DALAŞDIRMAQ (ID - 7839)f. Vuruşdurmaq, vuruşmalarına səbəb olmaq. Uşaqları dalaşdırmaq.
|
DALAŞQAN (ID - 7840)sif. Dalaşmağı, savaşmağı çox sevən, daim dalaşan, boğuşan; çox davakar. Dalaşqan uşaq. - Mahmud uşaqlıq dövründə olduğu kimi daha nadinc və dalaşqan deyildir. P.Makulu.
|
DALAŞQANLIQ (ID - 7841)is. Dalaşqan adamın xasiyyəti; savaşqanlıq, davakarlıq, boğuşqanlıq.
|
DALAŞMA (ID - 7842)“Dalaşmaq”dan f.is. Xanpəri ilə Mədədin dalaşma hadisəsi Gülşənin ürəyini bərk əzdi. Ə.Vəliyev.
|
DALAŞMAQ (ID - 7843)qarş. Savaşmaq, vuruşmaq, dava eləmək. Uşaqlar dalaşırlar.
// Küsüşmək, sözləşmək, söyüşmək, bir-birinə ağır sözlər demək. [Nurəddin:] Baba, daha Gülpəri ilə dalaşma, mən razıyam. S.S.Axundov. [Müdir:] Adam evdə... |
DALAYAN (ID - 7844)f.sif. Ətə dəyəndə yandıran, gicişdirən. Dalayan ot.
|
DALAY-DALAY (ID - 7845)is. Xanəndələrin oxumağa başlarkən əvvəlcə giriş kimi söylədikləri söz.
|
Bu səhifə dəfə baxılıb
İnformatika hazırlığı
Tam məlumat...
LANGUAGEDOM-DA ŞAHMAT DƏRSLƏRİNƏ 10% ENDİRİM
Tam məlumat...
Sürətli hesablama. Mental arifmetika.
Tam məlumat...
......