Cümlə üzvləri
Cümlənin ikinci dərəcəli üzvləri. Hissə 1.
Müəllif: Qonaq__1889838
(Əlavə edilib: 10.02.2015)
Cümlələrdən hansının zərfliyi mürəkkəbdir?
Testin cavabını DÜZ tapdınız.
Zəhmət olmasa testin izahını aşağıdakı hissədə yazaraq digərləri ilə paylaşın.
Hörmətli dost! Siz bu gün bizə dəstək olmamısınız. Yuxarıda olan paylaşma yollarından gendə
1 dəfə paylaşanın saytımızda olan bütün hər bir hissəsindən istifadə edəcəksiniz. Əvvəlcədən təşəkkürlər.
Bu testə aid şərhlər yazılmayıb. Öz şərhlərinizi göndərmək üçün yuxarıdakı
"Testin izahını yazın" bölməsinə yazın.
Söz birləşməsi və söz arasında 2 oxşar cəhət var
söz sintaktik, söz birləşməsi leksik vahiddir
hər ikisinin müəyyən sıralama qaydası var
söz ümumi hal bildirdiyi halda, söz birləşmasində konkretlik var
Formasına və məna xüsusiyyətlərinə görə təyini söz birləşmələri üç növə ayrılır
Birinci növ təyini söz birləşmələrin əmələ gəlməsində heç bir formal əlamət iştirak etmir
Birinci növ təyini söz birləşməsinin ikinci tərəfi əsasən sifətlə ifadə olunur
Birinci növ təyini söz birləşmələrinin tərəfləri arasında məna əlaqələri olur
II və III növ təyini söz birləşmələri tərəflərinə ayrılmadan bütövlükdə cümlənin bir üzvü kimi çıxış etmir
I növ təyini söz birləşmələrinin tərəflərinin hər biri ayrı – ayrılıqda cümlə üzvü olur
Tərkibindəki sözlərin mənası ayrılmağa imkan vermədikdə I növ təyini söz birləşmələri bütövlükdə cümlənin bir üzvü olur
I növ təyini söz birləşməsində I tərəf təyin rolunda, II tərəf isə cümlənin müxtəlif üzvləri rolunda çıxış edir
Azərbaycan dilində ismi birləşmələrin növləri çoxdur
III növ təyini söz birləşməsinin I tərəfi və II şəxs əvəzliklərinin cəmi ilə ifadə olunanda bəzən II tərəflərdə bunlara uyğun mənsubiyyət şəkilçiləri işlədilmir
Gözləri dolğun, fikri aydın və s. “ qeyri – təyini ” ismi birləşmələrdir
“ Qeyri – təyini ismi birləşmələr ” ismi birləşmələrin nisbətən çox işlənən növləridir
Yetər artıq, ayaqlarda süründük
Gün olsun ki, qurtarsın dava
Yenə də hər zaman ürəyimdəki sənsən
Tabelilik əlaqəsində olan sözlər ya intonasiya vasitəsilə, ya da tabesizlik bağlayıcıları ilə əlaqələnir
Tabelilik əlaqəsi tabe sözdən tabeedici sözə doğru yönəlmiş oxla göstərilir
Bu əlaqədə olan sözlərdən biri o birinə tabe olur
Vasitəsiz tamamlıq ismin yönlük, yerlik və çıxışlıq halında olan sözlərlə ifadə olunur
İkinci dərəcəli üzvlər cümlənin baş üzvlərinə aid olur
Vasitəsiz tamamlıq kimi? nəyi? nə? suallarına cavab verir
İsmin təsirlik halında olur
kimi? nəyi? nə? suallarına cavab verir
Yalnız təsirli fellərlə bağlı olur
Vasitəli tamamlıq ismin təsirlik halında olur
Vasitəli tamamlıq iki cür olur
Bəzən ismi xəbərlə də bağlı ola bilir
Yalnız feli xəbərlə bağlı olur
Bu əlaqədə asılı söz əsas sözün tələbi ilə ismin hal şəkilçilərini qəbul edir
İdarə əlaqəsində asılı söz isim və substantivləşmiş başqa nitq hissələrindən olur
Əsas söz çox vaxt isim olur
İdarə əlaqəsində bir qayda olaraq, əvvəl asılı söz, sonra isə əsas söz işlənir
Elləri sevmişdir könlüm əzəldən
Könlümün çiçəyi açmadan soldu
Qəribin gözləri dolar axşamlar
Mən sizi görmüşəm bir yaz səhəri
Səbəb və məqsəd zərflikləri arasında oxşar və fərqli cəhətlər var
Səbəb və məqsəd zərfliklərinin ifadə etdiyi iş xəbərdəki işdən əvvələ aid olur
Səbəb və məqsəd zərflikləri birinci növbədə mənalarına görə fərqlənir
Səbəb və məqsəd zərfliklərinin ayrıca sualları da var
İkinci tərəfi adlarla ifadə olunan birləşmələrdir
Azərbaycan dilində feli birləşmələrin növləri çoxdur
İkinci tərəfi felin təsriflənməyən formaları ilə ifadə olunan birləşmələrdir
Vətəni sevən, vətəni sevəndə, vətəni sevmək birləşmələri feli birləşmələr deyil
Qeyri – müəyyən vasitəsiz tamamlığın cümlədə yeri sabitdir
Tərzi – hərəkət və kəmiyyət zərfliklərinin cümlədəki yeri sabitdir
Cümlədə cümlə üzvlərinin sırası heç bir qaydaya əsaslanmır
Cümlə sırası belədir: əvvəlcə mübtəda, sonra xəbər
Ara sözlər cümlə üzvləri ilə tabesizlik əlaqəsində olur
Cümlə üzvlərindən vergüllə ayrılır
Ara sözlər cümlə üzvləri ilə heç bir əlaqədə olmur
Ara sözlər söz birləşməsi şəklində ola bilər
Düzü bu işdən mənim gözüm su içmir
Sözün düzünü zarafatda deyərlər