Ağacdələnlər və kraş-testlər
Çin alimləri ağacdələnlərin sərbəst düşmə sürətindən min dəfə daha artıq yüklənmə ilə gün ərzində 12 min dəfə başla zərbəni necə vura bildiyini anlamaq üçün bu quşları yüksəksürətli kamera ilə çəkib, başlarının üçölçülü modelini hazırlayıb virtual kraş-testlər keçiriblər. Pekinin Beyxan Universitetinin bioloqu Yuybo Fanın rəhbərliyi ilə alimlər qrupu "PLoS ONE" jurnalında dərc olunmuş məqalədə belə bir nəticəyə gəlib ki, ağacdələnin kəlləsi və dimdiyində az miqdarda elastik toxuma "səpələnib". Bu toxumalar vibrasiyanın qarşısını alır və buna görə də ağacdələn hətta bütün günü "dülgərlik" işləri ilə məşğul olsa da baş ağrısı hiss eləmir.
Amerika oftalmoloqu İvan Şvab diqqət edib ki, ağacdələnlərin gördüyü işlər nəticəsində yarana biləcək gözün tor qişasının lay-lay çökməsi, baş-beyin və onurğa beyinin travmaları müşahidə olunmur. O, 2002-ci ildə "British Journal of Ophtalmology" jurnalında dərc etdirdiyi məqalədə qeyd edib ki, ağacdələnlərin sümükləri məsaməli struktura malikdir, aşağı çənələri isə zərbələrin gücünü zəiflədən qığırdaqlı ara qat ilə təchiz olunub. Bundan başqa, çənələri saxlayan əzələlər zərbə anından bir millisaniyə əvvəl gərilib dartılırlar və amortizasiya yastığı yaradıb zərbənin enerjisini elə yayırlar ki, o, beyindən yan keçir.
Çinli tədqiqatçılar həmkarlarının araşdırmalarının həqiqətə uyğun olduğunu qəbul edirlər. Lakin qeyd edirlər ki, əvvəlki təhqiqatçılar ağacdələnlərin hərəkətinin üçölçülü kinematikasına, say qiymətləndirməsinə və quşların sümüklərinin mikrostrukturunun təhqiqatına az diqqət ediblər. Fan və həmkarları bir neçə böyük ala-bəzək ağacdələnlərdən (Dendrocoposmajor)bir neçəsini tutdular. Qeyd edilən quşlar bu növün ən məşhur nümayəndələridir. Daha sonra 512 x 512 piksel ölçülü, saniyədə 2000 kadr çəkən yüksəksürətli videokamera montaj edilmiş qəfəsə quşları saldılar. Xüsusi kompüter proqramı quşların bədənlərinin və dimdiklərinin hərəkətini izləyir və quş qəfəsin taxtalarını deşərkən hər anı qeyd edirdi. Bu zaman zərbələr zərbə qüvvəsini ölçən cihazla qeyd olunurdu. Çəkilişlər göstərdi ki, zərbə zamanı ağacdələnlər dimdiklərini oxvari trayektoriya ilə hərəkət etdirir, bu isə onlara, zərə gücünü maksimum dərəcədə azaltmaqla kəlləyə düşən təzyiqi azaltmağa imkan verir. Alimlər, rentgen tomoqrafı və elektron mikroskop vasitəsilə onların beyinlərinin mikrostrukturunun xəritəsini hazırladılar. Daha sonra alimlər, material sınaqdan keçirən maşın vasitəsilə 12 ağacdələn kəlləsinə 50 və min Nyuton miqdarında güc verməklə onların möhkəmliyini yoxladılar. Hərəkət edən kəlləni möhkəm divarla toqquşduraraq virtual kraş-test keçirdilər. Məlum oldu ki, ağacdələnin beyni onun kəllə boşluğunun içərisində çox möhkəm oturub, buna görə də heç bir toqquşma baş vermir. Kəllə sümükləri nisbətən möhkəm və daha yumşaq hissələrin mozaikasından ibarətdir, bu sümüklər sıxılma vaxtı titrəyişin qarşısını alır.
Dimdiyin aşağı yarısı kəllənin yuxarı yox, aşağı hissəsində baş verən vibrasiyanın çox hissəsinin qarşısını alır, bu da beyni travmalardan qoruyur. Məqalənin müəllifləri hesab edirlər ki, onların təhqiqatı mühəndislərə möhkəmliyinə görə ağacdələn kəlləsindən geri qalmayacaq kaska və dəbilqə hazırlamağa kömək edə bilər.
Tərcümə etdi: Cambulat
Mənbə: https://img22.ria.ru
Yazılmış sərhlər
|
Qonaq__25394208
- 08.03.2017
men 4-cu sinifde oxuyuram menim coooooooox xosuma geldi allah ne gozel canli yaradib birde var ki men bir onun seklini gormusem onun heqiqisini gorseydim♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♥♥♥♥♥♥♥♥♥♥♥
|
|
Qonaq__22674670
- 06.03.2017
Maraqli idi 5 aldim
|
|
Qonaq__25278156
- 02.03.2017
yaxsiydi ancaq4cu sinifin basa duse bilmediyi seyler varrr
|
|
Qonaq__23536877
- 22.12.2016
Cox gozel
|
|
Qonaq__23299812
- 15.12.2016
quba seheri vel-vele
|
|
Qonaq__16849880
- 10.03.2016
gozeldir huu huu
|
|
Qonaq__16157231
- 09.03.2016
agacdelen cox gozel qusdu
|
|
Qonaq__14616468
- 02.03.2016
Gözədir amma mən kraş testlər istəmirdim
|
|
Qonaq__14248603
- 29.02.2016
elllaaaa
|
|
Qonaq__16395999
- 16.02.2016
4-cu sinif ucun melumat var
|
|
Qonaq__8515479
- 05.03.2015
bence agacdelen gozel bir qusdur
|
|
Qonaq__8237311
- 24.02.2015
cox yaxsi ve maraqli idi
|
|
Qonaq__7269023
- 24.01.2015
booooombadi
|
|
Qonaq__6665642
- 07.01.2015
Normaldı
|
|
Qonaq__2924684
- 08.07.2014
eladi ela neyi pisdi elaadi elaaa
|
|
Qonaq__2051118
- 21.04.2014
çox gozəldir
|
|
SARIF_MURSHUDOV
- 17.04.2014
eladi halal olsun shagird.az
|
|
Qonaq__735124
- 12.04.2014
halaldı bu yasında məqalə yazır. Mənə çata bilməzŞ
|
|
frenksteyn
- 03.04.2014
zordu zor
|
|
Minaye_Gunel
- 29.03.2014
Oxumadim ancaq maraqli gorsenir
|
|
Qonaq__1806714
- 29.03.2014
ela idi deyecekdim amma oxuduqdan sonra lap zehlem getdi
|
|
Qonaq__1798582
- 28.03.2014
cox super idi
|
|
jkf
- 26.03.2014
gozel heyvandir eeeeeeeeeeelllllllaaaaaaaaaaaaaa
|
|
İlham_Elşad
- 10.03.2014
oxudum maraqli idi
|
|
caanavar
- 10.03.2014
əlaydı beləsini heç oxumamışdım
|
|
elaci25102001
- 04.03.2014
mence agacdelenler haqqinda melumatlar coxx maraqlidir saqolsun shagird.az
|
|
qirilmazzencir
- 28.02.2014
maraqli idi..........(oxuyanlar ucun).........
|
|
Qonaq__1289468
- 15.02.2014
mənasız həyat |
|
Qonaq__1289468
- 15.02.2014
çox əladır
|
|
Qonaq__815891
- 03.02.2014
maraqlidir.yasasin sagird.az
əəəəəəəəəəəəəəəəəəəəlllllllllllllllllllaaaaaaaaaaaaaaaa |
|
Qonaq__735109
- 25.01.2014
cox maraqli idi super
|
|
Qonaq__735109
- 25.01.2014
men hec vaxt tebiet haqqinda gozel sey oxumamisdim
|
|
efsun3008
- 21.01.2014
Maraq dolu tebiet
|
|
Nərminf
- 20.01.2014
yaxsidi maraqli idi .....................
|
|
Alvan2001R
- 16.01.2014
elllllaaaaaaadi hamsını oxudum...
|
|
qedem
- 07.01.2014
YAXSIDI
|
|
Qonaq__586216
- 04.01.2014
Bakı
|
|
Mirkenan
- 24.12.2013
maraqlidir
|
|
VBVN
- 17.12.2013
Cox maraqlidir.
|
|
Qonaq__413544
- 17.12.2013
başınıza daş düşsün giclər
|
|
oyan
- 17.12.2013
men bildiklerimin yarisi yazilib
|
|
Qonaq__53234
- 09.12.2013
super
|
|
Qonaq__53234
- 09.12.2013
cox gozel
|
|
Doktor_Ali
- 02.12.2013
Allahın möcüzəsidir bunu heçnəsiz mükəmməl yaratmaq yalnız Allaha məxsusdur
|
|
MusaSow
- 24.11.2013
yarıya qədər oxudum və maraqsızdır
|
|
ulvi_210
- 18.11.2013
BILIRDIM
|
|
Qonaq__94084
- 10.11.2013
valah oxumadim ama mene ele gelir ki yaxi olar
|
|
ALN
- 05.11.2013
heqiqeten maraqlidir.
|
|
Qonaq__369608
- 30.10.2013
maraqlıdı(heç oxumadım)
|
|
mishka
- 22.10.2013
maraqli məlumatdi
|
|
mishka
- 22.10.2013
maraqli idi
|
|
yeke_bas
- 19.10.2013
maRAGlidi
|
|
854
- 13.10.2013
super
|
|
kkkkk
- 09.10.2013
gözəldir
|
|
Qonaq__265589
- 09.10.2013
maraqlıdı
|
|
napolion
- 04.10.2013
maraqlidir
|
|
ayaks
- 16.09.2013
xosum gelir o heyvandan.1 sekildeki agacdelen qesengdir....
|
|
Qonaq__32077
- 19.08.2013
allah tala yaratdiqi her bir canlini ele mukemmel,qusursuz yaratmisdir ki,onun butun hereketleri,qidalanmasi,qurulusu teneffusu,umumiyyetle her bir seyi onu narahat etmir.
|
|
gunay67
- 09.08.2013
maraqli melumat idi
|
|
Qonaq__52895
- 03.08.2013
quslar tebietin bir parcasidir
|
|
Qonaq__659709
- 28.07.2013
cok maraqlidi
|
|
minayə_xəlilova
- 26.07.2013
çox maraqlıdir
|
|
Qonaq__704845
- 19.07.2013
maraqlı məqalələrə ğörə çox sağ olun. R.E.18.07.2013.
|
|
EL_SHARAAWY
- 17.07.2013
maraqlıdır
|
|
Gülbahar
- 14.07.2013
Maraqlidir.Gözel saytdır.
|
|
Qonaq__410874
- 09.07.2013
ağacdelenler dimdiklerinize quvvet
|
|
leopard1
- 03.07.2013
cox sag olun maraqli xebere gore
|
|
barby_2
- 01.07.2013
agaclari,gulleri, quslari,yəni bitki ve heyvanat alemini bir sozle desek tebieti cox sevirem.hele insan ''AZƏRBAYCAN'' kimi cennet yerde boyuyende tebieti sevmemek mumkun deyil mence....tesekkurler bu maraqli xebere gore..................
|
|
Qonaq23
- 24.01.2013
dostlar oxumamisam amma oxuyacam yeqin ki maraqlidi
|
|
Qonaq__424855
- 20.01.2013
maraqli dir.
|
|
Qonaq__103202
- 01.01.2013
dogrudur ve maarqlidir
|
|
minton
- 27.12.2012
hansi e
heyvan 2 hefte yasayir? |
|
sela
- 24.12.2012
maraqli melumatdi. cox sagol
|
|
Qonaq__234831
- 22.12.2012
AGACDELENLER ISMAYILLI RAYONUNUN ZERNAVA KENDINDE DAHA DA RAST GELMEK OLAR
|
|
asl
- 19.12.2012
allah sizi guldursun
|
|
lemus
- 15.12.2012
bunlardanda maraqli faktlar olsaydi yaxwi olardi
|
|
Nika_the_best
- 13.12.2012
cox gozel saytdi
|
|
Nika_the_best
- 13.12.2012
cox maraqlidi agacdelen haqqinda artiq melumatim oldu
|
|
N_goka
- 07.12.2012
maraqli xebere twk
|
|
_nəriş
- 25.11.2012
maraqlidi
|
|
aghayeva_lale
- 18.11.2012
maraqli idi
|
