Ay haqqında bilmədiyiniz məlumatlarla tanış olun

Ay haqqında bilmədiyiniz məlumatlarla tanış olun - 1
Yerin peyki olan Ay, hələ də özündə bir çox sirri gizlədir.
Planetimizdən Ayın sadəcə bir tərəfini görə bilirik.
Ay, dənizlərdəki qabarma və çəkilmələrə, heyvanların cütləşdiyi vaxtlara, hətta, insanın yuxusuna belə təsir edir.
Buna baxmayaraq, 1969-cu ilə qədər heç kim Aya getməmişdi. Bu günə qədər də sadəcə 12 nəfər gedib.
İstər astronavt səyahətləri, istərsə də insansız kosmik gəmiləri vasitəsilə, Ayın quruluşu haqqında böyük bilgiyə sahib olmuşuq.
Amma, Ayın haradan yarandığı sualına, hələ də dəqiq cavab tapa bilməmişik.
Ay haqqında bilmədiyiniz məlumatlarla tanış olun - 2
Yerdənmi qopub, yoxsa günəş sistemində fırlanarkən Dünyanın cazibə sahəsinə girib ətrafımızda dövrə vurmağa başlayıb? Ya da onun yaranmasına səbəb olan, başqa bir partlayışmı yaşanıb?
Məşhur fizik və astronom Galileo Galilei-in yaratdığı teleskop ilə uzaqdan da olsa, Ayı ilk dəfə tam şəkildə görmək şansı yaranır.
1600-cü illərın əvvəllərində Galileo, Ayın da Yer kimi düzənlik və dağlardan yarandığını sübut etmişdi. Bu, hər ikisinin birlikdə yarandığına işarə idi.
1800-cü illərdə Charles Darwinin oğlu George, Dünyanın yarandığı ilk zamanlarda sürətlə fırlanarkən bir hissənin qopub Ayı əmələ gətirdiyini deyirdi.
Sakit Okean da bu qopma nəticəsində yaranmışdı.
Ay haqqında bilmədiyiniz məlumatlarla tanış olun - 3
İkinci Dünya Müharibəsindən sonra isə, başqa bir fikir irəli sürüldü. Kimyaçı Harold Urey, Ayın, qalaktikanın başqa bir yerindən gələrək Yer kürəsinin cazibə mərkəzinə girdiyini deməyə başlayır.
Dünya ilə müqayisə etdikdə, bir peyk olaraq Ayın kütləsi olduqca böyükdür.
Bu səbəblə, başqa bir yerdə yarandığı açıqlaması məntiqli idi. Həmçinin, Ayın sadəcə bir tərəfini görə bilməyimiz də, bu hökmü təsdiqləyirdi.
Lakin, bəzi alimlər, orbitində heç yayınma olmadan Yerin Ayı cazibə sahəsinə almasına şübhə ilə baxırdılar.
Həm də, belə bir cazibə ilə iki göy cismi toqquşardı deyə fikirləşilirdi.
Ay haqqında bilmədiyiniz məlumatlarla tanış olun - 4
Amma, bunun da bir açıqlaması ola bilərdi.
Yerin geniş bir atmosferə sahib olması, hava yastığı funksiyasını yerinə yetirərək bu toqquşmanı əngəlləyə və Ayı yavaşladaraq yenidən kosmosa sovrulmasının qarşısını almış ola bilərdi.
Amma, bu ehtimala üstünlük verilmirdi.
Urey-in Ayın Dünyanın cazibə sahəsinə girməyini ifadə edən nəzəriyyəsi, 1960-cı illərdə də əsas tutulurdu.
Aya astronavt səfəri ilə hansı nəzəriyyənin sübut olunacağını göstərən məlumatlar əldə keçəcəkdi.
Fəqət, Aydan gətirilən daşlar, bütün mövcud nəzəriyyələri yerlə bir etdi.
Ay haqqında bilmədiyiniz məlumatlarla tanış olun - 5
Əvvəlcə George Darwin-in Ayın Yerdən qopduğunu iddia edən nəzəriyyəsi çökdü.
Daş örnəkləri Ayın Sakit Okeanından daha qədim olduğunu sübut etdi.
Həmçinin, Yer ilə Ay kimyəvi olaraq demək olar ki, bir-biri ilə eyni idi.
Beləcə, hər ikisinin ayrı-ayrı yarandığını irəli sürən nəzəriyyə də çökməyə başladı.
Ay, günəş sistemindəki bənzər obyektlərdən 29 milyon il sonra yaranmışdı.
Səthindəki tünd rəngli bölgələr, bir vaxtlar maye maqma dənizləri ilə örtülü olduğunu göstərirdi.
Son Apollo enişindən üç il sonra, 1975-ci ildə yeni bir fikir ortaya atıldı: Nəhəng toqquşma.
Günəş sistemi 4.5 milyard il öncə yarandıqda, nəhəng asteroidlər uçuşurdu. Bunlardan biri olan və Yerin, onda biri böyüklüyündə olan Theia ilə toqquşur.
Ay haqqında bilmədiyiniz məlumatlarla tanış olun - 6
Bu toqquşma nəticəsində Yerin bir kənarı qoparaq uzaqlaşır və fırlanaraq kürə şəklini alır. Beləcə, Ay yaranır.
Lakin, Ay ilə Dünya kimyəvi olaraq bir-birinə çox oxşardırlar. Halbuki, nəhəng toqquşmadan sonra, Ayda (həqiqətən var idisə) Theia-nın izinə rast gəlmək lazım idi.
Oxford Universitetindən Alex Halliday-ə görə, hər planetin nüvə quruluşu fərqli olduğu üçün, fərqli atomlar gözləmək lazımdır. Amma, Aydakıların Yerdən gəldiyi görünürdü.
Başqa bir nəzəriyyəyə əsasən isə, toqquşmanın təsiri o qədər böyük ola bilərdi ki, Theia da, Dünya da əriyərək, atomları qarışa bilərdi.
Amma, belə bir toqquşmanın olduğu də səhih deyildi.
Ay haqqında bilmədiyiniz məlumatlarla tanış olun - 7
2012-ci ildə Harvard Universitetinin elm adamları, Theia-nın zənn ediləndən daha çox kiçik, Dünya kütləsinin 2% qədər ola biləcəyini və bunun toqquşma təsirinin çox az olacağını irəli sürdülər.
Beləcə, Ayı yaradan maddə, sadəcə Dünyaya bənzəyəcək, Theia-nın izini daşımayacaqdı.
Lakin, 2015-ci ilin aprel ayında, nəhəng toqquşma təsiri fərziyyəsini gücləndirən başqa məlumatlar ortaya çıxdı.
Günəş sisteminin yaranma mərhələsində dolaşan və planetlərlə toqquşan obyektlərin quruluş olaraq bir-birinə oxşama ehtimalının, daha əvvəl düşünüldüyü kimi 1% deyil, 20% olduğu aşkara çıxdı.
Ay haqqında bilmədiyiniz məlumatlarla tanış olun - 8
Məlumat, Theia-nın Dünyaya sürətlə çırpılaraq Ayı qoparmasını və əriyib bir-birinə qarışmasını, Yer ilə Ay arasındakı oxşarlığın bu cür açıqlaması ehtimalını gücləndirdi.
Amma, hələ də aydınlıq gətiriləsi suallar mövcuddur.
Buna baxmayaraq, bir çox araşdırmacı, cavabı nəhəng toqquşma fərziyyəsində görür.
Fəqət, bunun üçün, Theia-nın müəyyən bir kütləyə sahib olması və Yerə müəyyən bir mövqedən çırpılması lazımdır.
Bunu sübut etmək isə, hələlik çətin görünür.
Ayın yaranmasına dair məlumat, bir az da onun qeyri-adi xüsusiyyətlərində yatır. Bəlkə də Ayın yaranma hekayəsi, tamamilə şans əsəridir.
Milli.Az

  • Paylaşmağı unutma

Yazılmış şəhrlər

Qonaq__24926062

cox gozal idi manim xosuma galdi

Qonaq__25039079

coxxxx piss
benim kucuk dunya icin buyuk addim atdim

Qonaq__25040139

2

Qonaq__24878545

Bu nedi

Qonaq__24688000

cox maraqlidir

Qonaq__25140451

super

Qonaq__25134820

babat

Qonaq__25221176

ela idi coooooooooooooooooooooooooooooooooooooox beyendim men alimem

Qonaq__25516174

cox yaxsi beyendim

Qonaq__25644724

cox gozəl təqdimat hazirlamısınız.Doğrudan da mən çox şey öyrəndim

Qonaq__25784605

cooooooooox maraqli idi.

Qonaq__24148216

cox gozel idi
bunlari beyendim.

Qonaq__26079740

Çox maraqlı idi

Qonaq__26129907

əla

Qonaq__25854500

cox əladı xoşum gəldi

Qonaq__25854500

çox gözəldi maraqlıdıe

Qonaq__24816927

beyendim

Qonaq__26284859

COX GÖZƏL XOŞUM GƏLDİ

Qonaq__26378055

elaaaaaaa indiyecen bilmirdim

Qonaq__26378055

elaaaaaaaaaaaaaaaaaa indiyecen bele meqale qarsima cixmamisdi.buna gore sagird.az a tesekkurler

Qonaq__26440633

neeeee

Qonaq__26405849

cox yaxsi bilikler var

Qonaq__24043534

cox maraqlidir amma ay nece yaranib gah yerden ayrilib gahda basqa sey

Qonaq__25043475

beyendim

Qonaq__24652484

Menim bu melumatdan cox xosum geldi sagirdlerin hamisi beyendo

Qonaq__27074923

cox maraqli ve ecazkar bir melumatdir cox hem de cox beyendim elave v' maraqli melumatlar oyrendim cox gozel teqdimat hazirlamisiniz

Qonaq__27074923

cox maraqli bir melumatdir elave melumatlar oyrendim

Qonaq__27201122

Super

Qonaq__27349818

Theia nedir

Qonaq__27536099

coooooooooox beyendim

Qonaq__28111606

7-ci sekilde adamin arxasinda yere dusmus vertalyot var adamdan simal-qerbde yerlesir

Qonaq__28191527

O qədər də əhəmiyyətlil məlumat deyil, boş
fərziyyələrdir,insan təfəkkürünün məhsuludur.
Tam elmi iahı verilməyib.

Qonaq__28564032

MARAQLIDIR

Qonaq__28567888

men cox beyendim cox gozal qeseng

Qonaq__28574048

gozeldir

Qonaq__28852839

hecne anlamadim bugun 23 06 2016 saat 18 15

Qonaq__26764925

menim xosuma geldi arzularam ki butun insanlar xoslasin

Qonaq__26030056

superdir

Qonaq__29229943

Hamısı yalandır

Qonaq__29518609

maraqli idi

Qonaq__30115462

ela id

Qonaq__30094069

həqiqətən cox maraqlı faktlardir. Menim xoşuma gəldi.

Qonaq__28204966

elede maraqli deyil

Qonaq__30350055

Cox maraqli melumatlar idi.Ay ve ulduzlar cox gozeldi ve onlar haqqindaki melumatlarda coox maraqli gelir...dunya sirlerle doludu

Qonaq__30352808

Çox gözəl.məndə ay haqda çox şey öyrəndim.sən demə ayın yaranması haqda çox söz olub ancaq ay dünya ilə theianın toqquşması nəticəsində yaranıb.

Qonaq__30498854

çox böyük və maraqlı məlumatlardır təşəkkür edirəm

Qonaq__30726102

her gun biliyimizi biraz daha artdiririq

Qonaq__31009427

Muellif.Qonaq- cox maraqli idi.Xosuma geldi.

Qonaq__31231697

menim cox xosuma geldi beyenmiyenlerde gorunur savadsiz seydiler her zaman ayin nece yaranmasin dusunurdum cavabimida tapdim tesekkurle shagird.info

Qonaq__31432776

Yaxsfe

Qonaq__31433239

Bele melimatlar ucun tesekkurler

Qonaq__31367843

Maraqlı məlumatlardı.Amma ən düzünü yaradan bilir.Şükür böyüklüyünə.

Qonaq__32317657

Cox yaxwi melumat idi..hemiwe meni maraqlandiran suallardan biri de mehz bu idi..etrafli izahata gore minnetdaram.

Qonaq__32352014

sagolun exo

Yaxşıdı

Qonaq__32761519

Cox maraqli melumat idi

Qonaq__33107248

Çooooooooooooooooooooooooooooooooook ela melumatlardir. Bele melumatlar insanı bilime heves çağırır

Qonaq__33137665

Mence bu cox eladir bilmediklerimi oyrendim

Qonaq__33137665

Cox gozel kdi menim xosuma geldi

Qonaq__30842025

Cox maraqli melumatdir/

Qonaq__33175132

Bu məlumatlar çox maraqlıdır. Şəhrlərə baxılarsa hamı belə məlumat istəyir

Qonaq__33207066

maraqlı məlumatdır əlavə məlumatlar öyrəndim

BƏYƏNDİM

Qonaq__32381155

ela coooooooooooox beyendim

Qonaq__33497041

Harika yaaaaa bu diymi

Qonaq__31871504

xanim murselova
maraqlidi

Qonaq__50068229

eladi super beyendim çoooooooooooooooooooooooooooook

Səhr yaz

......