İzahlı lüğət

ÜMMƏT (ID - 40971)

is. [ər.] 1. Xalq, camaat. Açdın gözünü rəncü məşəqqət görəcəksən; Millətdə qəm, ümmətdə küdurət görəcəksən. M.Ə.Sabir.
2. din. Bir peyğəmbərə inanan adamlar, xalq, camaat. [Fərrux Molla Qurbana:] Məhəmməd ümmətinin...

ÜMUM (ID - 40972)

is. [ər.] Hamı, hamısı. Ümuma aid məsələ. - [Anisimin] ixtirası keçmiş, ümumun təqdirini qazanmışdı. S.Rəhimov.

ÜMUMBƏŞƏRİ (ID - 40973)

sif. [ər.] Bütün adamlara, bütün bəşəriyyətə xas olan, aid olan, bütün insanlar üçün əhəmiyyəti olan. Ümumbəşəri mövzu. - Əsil, həqiqi, böyük poeziya isə ümumbəşəri yaddaşdır. Y.Qarayev.

ÜMUMDÜNYA (ID - 40974)

is. [ər.] Bütün dünyaya, dünyanın bütün ölkələrinə aid. Ümumdünya əhəmiyyətli kəşf. Ümumdünya konqresi. Ümumdünya Sülh Tərəfdarları Şurası.

ÜMUMƏN (ID - 40975)

ÜMUMXALQ (ID - 40976)

is. [ər.] Bütün xalq üçün ümumi, bütün xalqa aid. Ümumxalq mülkiyyəti. Ümumxalq bayramı.

ÜMUMİ (ID - 40977)

sif. [ər.] 1. Ümuma, hamıya aid olan; hər şeyi, hamını əhatə edən, qavrayan. Ümumi seçki hüququ. Ümumi tərk-silah. // Hamıya, hər şeyə şamil olan, xas olan. Ümumi nöqsanlar. Ümumi qaydalar. Ümumi vəziyyət.
Hamıya və ya...

ÜMUMİLƏŞDİRİLMƏ (ID - 40978)

“Ümumiləşdirilmək”dən f.is.

ÜMUMİLƏŞDİRİLMƏK (ID - 40979)

ÜMUMİLƏŞDİRMƏ (ID - 40980)

1. “Ümumiləşdirməkdən f.is.
2. Ayrı-ayrı faktları, hadisələri müşahidə və öyrənmək nəticəsində hasil olan ümumi fikir, mülahizə; ümumi nəticə. Əsərdə irəli sürülən ümumiləşdirmələr.

ÜMUMİLƏŞDİRMƏK (ID - 40981)

f 1. Bir yerdə birləşdirmək, vahid bir küll halında birləşdirmək. [Firəngiz Muxtara:] Mənə elə gəlir ki, yazıçı hekayəsində xalqımızın müdrik fəlsəfəsini ümumiləşdirmişdir. B.Bayramov.
2. Bir sıra hadisə, ya faktı tutuşdurma...

ÜMUMİLƏŞMƏK (ID - 40982)

f . 1. Bir yerdə, bir ümumi şeydə birləşmək.
2. Ümumi olmaq, eyni dərəcədə hamıya, bütün cəmiyyətə məxsus olmaq; ictimailəşmək.

ÜMUMİLİK (ID - 40983)

is. 1. Ümuma, hamıya və ya çoxusuna aid olma; ümumiyyət.
2. Birlik, ayrılmazlıq, uyğunluq. Nöqteyinəzərlərin ümumiliyi. Məqsəd ümumiliyi. Dil ümumiliyi.

ÜMUMİYYƏT (ID - 40984)

[ər.] bax ümumilik 1-ci mənada. [Xamburabi:] Çünki cəmiyyət ümumiyyət, fərd isə xüsusiyyət deməkdir. Çəmənzəminli.

ÜMUMİYYƏTCƏ (ID - 40985)

dan. bax ümumiyyətlə. Ümumiyyətcə, o, hazırlıqlı tələbədir.

ÜMUMİYYƏTLƏ (ID - 40986)

1. Deyilənləri yekunlaşdırıcı, ümumiləşdirici ara söz kimi işlənir. Ümumiyyətlə, “Molla Nəsrəddin” susmağı bacarmırdı, o, etiraz etmək üçün doğulmuşdu. M.İbrahimov. Ümumiyyətlə, [Duma] pis dolanmamışdı, ancaq indi...

ÜMUMQOŞUN (ID - 40987)

is. və sif Bütün qoşun növləri üçün ümumi, vahid olan, bütün qoşun növlərini qavrayan. Ümumqoşun taktikası. Ümumqoşun nizamnaməsi.

ÜMUMMİLLİ (ID - 40988)

sif. [ər.] Bütün millət üçün ümumi olan, bütün millətə aid olan. Ümummilli dil. Ümummilli bayram.

ÜMUMRAYON (ID - 40989)

is. [ər. ümum və fr. rayon] Bütün rayon üçün ümumi, bütün rayona aid. Ümumrayon iməciliyi.

ÜMUMRESPUBLİKA (ID - 40990)

is. [ər. ümum və lat. respublika] Bütün respublika üçün ümumi, bütün respublikaya aid. Pambıq əkinlərinə ümumrespublika baxışı.

ÜMUMŞƏHƏR (ID - 40991)

is. [ər.] Bütün şəhər üçün ümumi, bütün şəhərə aid. Ümumşəhər partiya konfransı. Ümumşəhər kitabxanası.

ÜMUMTƏHSİL (ID - 40992)

sif. [ər.] Xüsusi deyil, ümumi təhsil verən. Ümumtəhsil məktəbləri.

ÜMUR (ID - 40993)

is. [ər. “əmr” söz. cəmi] klas. İş, vəzifə. [Yusif Sərrac] naçar ümuri-səltənətin icrasına iqdam etdi. M.F.Axundzadə.

ÜN (ID - 40994)

is. qəd. Səs, səda. Ünümdən titrədi tamam vilayət; Eylə sandılar ki, qopdu qiyamət. M.P.Vaqif. Kədərli keçirdi dustağın günü; Gecə musiqisi bayquşun ünü. H.K.Sanılı.

ÜNAS (ID - 40995)

is. [ər.] klas. Qadın, arvad. [Hacı Mehdi:] Mən dünən hamamdan qayıdan vaxt bir ünas tayfasına rast gəldim. Ə.Haqverdiyev.

ÜNQA (ID - 40996)

is. [ər.] bax simurq.

ÜNLƏMƏK (ID - 40997)

f . Səsləmək, çağırmaq.

ÜNS (ID - 40998)

is. [ər.] 1. klas. İnsan, bəşər, adam. 2. Bax ünsiyyət. □ Üns bağlamaq (salmaq, tutmaq) - bax ünsiyyət bağlamaq (salmaq, tutmaq) (“ünsiyyət” də). Çün ol
bəşəriyyəti unutdu; Ahu onunla üns tutdu. Füzuli. Oğlan Nəriman...

ÜNSİYYƏT (ID - 40999)

is. [ər.] 1. Qarşılıqlı münasibət, əlaqə, yaxınlıq, ülfət. Hələ bir-birini tanımayan adamlar heç xəbərləri olmadan bir-birinə yaxınlaşır, onların arasında ülfət və ünsiyyət daha da möhkəmlənirdi. Ə.Əbülhəsən. Atla...

ÜNSİYYƏTLİ (ID - 41000)

sif Adamlarla çox tez yaxşı münasibət yarada bilən; adamayovuşan, istiqanlı, mehriban. Ünsiyyətli adam.

ÜNSİYYƏTSİZ (ID - 41001)

sif. Adamlarla münasibət yarada bilməyən; adamayovuşmaz, qanısoyuq. Ünsiyyətsiz adam.

ÜNSÜR (ID - 41002)

is. [ər.] 1. Qədim materialist fəlsəfədə: təbiətin, bütün şeylərin, hadisələrin bünövrəsini təşkil edən əsas tərkib hissələrindən biri (od, su, hava, torpaq).
kim. Adi kimyəvi üsullarla tərkib hissələrinə ayrıla bilməyən,...

ÜNVAN (ID - 41003)

is. [ər.] 1. Bax adres 1 və 2-ci mənalarda. [Maral] çox sağ ol! - dedi və ünvanını verərək Qara kişini Bakıya, evinə qonaq çağırdı. Ə.Əbülhəsən. Ünvanlara baxa-baxa; Bir qapını döydü onlar. M.Dilbazi. Ünvanına şəklində...

ÜNYETMƏZ (ID - 41004)

ÜRCAH (ID - 41005)

is. məh.: ürcah olmaq - rast gəlmək, təsadüf etmək, rastlaşmaq. Gorusun qarşısında bunlar bir bəynən strajnikə ürcah oldular. “Qaçaq Nəbi” . [Şahpəri:] Nəvən ürcah olacaqdı ədabazın, yelbeyinin birinə, o da sənin qədrini...

ÜRƏFA (ID - 41006)

is. [ər. “arif” söz. cəmi] klas. kit. Ariflər, mərifətli, ağıllı adamlar. Ürəfa məskəni olan Şirvan; Cühəla xabgahidir əlan. M.Ə.Sabir.

ÜRƏK (ID - 41007)

is. 1. İnsanda qan dövranının, döş boşluğunun sol tərəfində yerləşən əzələli kisə şəklində mərkəzi orqanı; qəlb. Ürəyin döyünməsi. Ürək xəstəliyi. // Döşün qol tərəfində həmin orqanın üstündəki yer. Ürəyini...

ÜRƏKAÇAN, ÜRƏKAÇICI (ID - 41008)

sif Adamı fərəhləndirən, ürəyini açan, sevindirici. Ürəkaçan xəbər. - Ağasəfər Həmzənin bu cavan qardaşı oğlundan bir şey soruşmaq istədi ki, bəlkə ondan ürəkaçıcı bir cavab eşitsin. Ə.Əbülhəsən. Bayır yumşaq, ürəkaçan...

ÜRƏKAĞRISI (ID - 41009)

is. Dərin təəssüf. [Vəkil:] Bu nə daşürəkli adamdır?! - deyə, ürəkağrısı ilə fikirləşirdi. Y.Əzimzadə.

ÜRƏKALTI (ID - 41010)

sif. anat. Ürəyin altında yerləşən, olan. Ürəkaltı nahiyə.

ÜRƏKBİR (ID - 41011)

sif. Çox yaxın, səmimi. Ürəkbir dost. - [Gənc:] İndi isə sürət qatarında qızıl diplomla, əlbir və ürəkbir yoldaşlarımla evə dönürəm. Mir Cəlal.

ÜRƏKBULANDIRAN, ÜRƏKBULANDIRICI (ID - 41012)

sif. 1. Ürəyi bulandıran. Ürəkbulandırıcı qoxu. - [Xiyabani-Xanabadda evlərdə] yay-qış ürəkbulandırıcı bir çirk, dözülməz bir üfunət hökm sürməkdədir. M.Ibrahimov.
2. məc. Nifrət, ikrah hissi oyadan, mənfur, xoşagəlməz....

ÜRƏKBULANMA(SI) (ID - 41013)

is. Mədənin qarışması, qusma ehtiyacı nəticəsində ürəyin bulanması; öyümə. Xəstəliyin başlanğıcında bəzən ürəkbulanma (öyümə) və qusma halları ola bilər.

ÜRƏKCİK (ID - 41014)

“Ürək”dən oxş. və kiç. Dilbərin ürəkciyi yerindən oynadı, dərin bir ah qopardı. C.Cabbarlı.

ÜRƏKÇIRPINTISI (ID - 41015)

is. 1. Bərk ürək döyünməsi.
2. məc. Həyəcan, iztirab. □ Ürəkçırpıntısı ilə - ürəyi çırpma-çırpma (sevincdən, maraqdan və s. hisslərdən).

ÜRƏKDƏN (ID - 41016)

zərf Can və könüldən, səmimi olaraq; qəlbən. Muxtar çox düşünmüş, götürqoy eləmiş, nəhayət, Çiçəyi ürəkdən sevmişdi. Ə.Vəliyev.

ÜRƏK-DİRƏK (ID - 41017)

ürək-dirək vermək - ürək vermək, ürəkləndirmək, ruhlandırmaq, ümidləndirmək, təsəlli vermək, cəsarətləndirmək. Məşədibəy Səlimə ürək-dirək vermək əvəzinə, onu daha da kədərləndirdi. M.Hüseyn. Qayınanasının ona...

ÜRƏKDOLUSU (ID - 41018)

zərf Həvəslə, fəxrlə, ağızdolusu, sevinə-sevinə.

ÜRƏKDÖYÜNMƏ(Sİ) (ID - 41019)

is. Xəstəlik, həyəcan, iti yerimək və s. nəticəsində ürəyin teztez döyünməsi. [Xırdaxanım:] İstəmirəm, elə ürək döyünməm artıb. N.Vəzirov.

ÜRƏK-GÖBƏK (ID - 41020)

ürək-göbək qalmamaq zar. - gülməkdən qəşş etmək. Xan bayıra çıxıb gördü ki, Qəhrəman gəlir, amma altında bir at var ki, altı ayağı, alnında bir gözü, iki də maral buynuzuna oxşar buynuzu vardı. Xanda ürək-göbək qalmadı....

Bu səhifə dəfə baxılıb

......
Insert Error: Table './shagird_myusers/spam_checker' is marked as crashed and last (automatic?) repair failed