İzahlı lüğət

ƏLHAN (ID - 12790)

is. [ər. “ləhn” söz. cəmi] klas. Gözəl səslər, gözəl nəğmələr, təranə. Quşların əlhanı, ey dil, bəs müəssərdir bu fəsl. Əmani. Bağda açdı üzündən o güli-tazə niqab; Çaşdırıb bülbül özün, eylədi əlhanı qələt....

ƏLHASİL (ID - 12791)

is. [ər.] köhn. Sözün gödəyi, sözün qısası, xülasə, bir sözlə, nəhayət. Əlhasil, gəlib şəhərə çatdıq. - Bil ki, məqsudə olarsan vasil; Yerdə, gögdə, nə isə, əlhasil. A.Səhhət.

ƏLHAVASI (ID - 12792)

zərfi dan. Heç şey görmədən, əl duyğusu vasitəsilə. Əlhavası yerimək. Nişançılar isə qaranlıqda əlhavası silahlarını, xüsusən çaxmaqlarını təmizləyir(dilər). Ə.Əbülhəsən.

ƏLHAY (ID - 12793)

is. Hay-küy, təlaş, əl-ayağa düşmə. Şəbistan əlhayla (z.) içəriyə girdi. S.Rəhimov. □ Əlhaya düşmək - əl-ayağa düşmək, təlaşa düşmək, ora-bura qaçışmaq. Ancaq kim nə təhər əlhaya düşsə də, el-oba sevinir, Qaçaq...

ƏLHƏD (ID - 12794)

əlhəd daşı - qəbirdə ölünün başı söykəndiyi daş. Qəbrimi özgə qazıb; Əlhədim dar düşübdü. (Ağı).
□□ Başı əlhəd daşına dəymək - bərkdənboşdan çıxaraq, bir şeyin aqibətini təcrübədə görərək ayılmaq,...

ƏLHƏQ (ID - 12795)

ƏLHƏMDÜLLAH (ID - 12796)

is. [ər.] din. Allaha şükür olsun, şükür Allaha. [Məşədi İbad:] Qoca odur ki, dişləri olmaya, gözü görməyə, qulaqları eşitməyə, özü də yerindən tərpənə bilməyə; mən ki, əlhəmdüllah, quş kimiyəm. U.Hacıbəyov. İskəndər...

ƏLHƏZƏR (ID - 12797)

nida. 1. Qaç! qorx! uzaq ol! üzünü görmə! İkiüzlü adamlardan əlhəzər!
Arvad üzlü kişidən, kişi üzlü arvaddan əlhəzər. (Ata. sözü). Əlhəzər, yay qaşın şux peykanından; Vurar, yıxar, ötmək olmaz yanından. Q.Zakir....

ƏLİAÇIQ (ID - 12798)

sif Ürəkdən başqalarına pul, mal və s. ilə kömək edən; səxavətli, comərd. Əliaçıq adamın ürəyi də açıq olar. (Məsəl). Bir qədər gənclərlə oynadıqdan sonra əliaçıq tamaşaçılar [Altıaylığa] üçlük, beşlik, onluq...

ƏLİAÇIQLIQ (ID - 12799)

is. Əliaçıq adamın hal və sifəti; səxavətlilik, comərdlik, səxavət. Əliaçıqlıq yaxşı sifətdir. - Nəbinin igidliyi, əliaçıqlığı dillərdə dastan olur. “Qaçaq Nəbi”.

ƏLİAGIR (ID - 12800)

sif 1. Qüvvətli, güclü, zorlu. Əliağır adam.
məc. Bir işə uğursuzluq gətirən (əliyüngül ziddi). Əliağır adam.

ƏLİAGIRLIQ (ID - 12801)

“Əliağır ’dan mücər.

ƏLİALLAHI (ID - 12802)

is. Müsəlman təriqətlərindən birinin adı və bu təriqətə mənsub adam.

ƏLİALLAHILIQ (ID - 12803)

is. Əliallahı təriqəti (bax əliallahı).

ƏLİAŞAĞI (ID - 12804)

sif Yoxsullaşmış, maddi cəhətdən çətinlik çəkən. Əliaşağı (z.) olmaq.

ƏLİAŞAĞILIQ (ID - 12805)

is. Əli aşağı düşmüş adamın hal və keyfiyyəti; yoxsulluq.

ƏLİBAĞLI (ID - 12806)

sif 1. Əlləri bağlanmış halda olan. Əlibağlı dustaq.
2. məc. Hər cür hərəkət və təşəbbüs imkanından məhrum. Əlibağlı (z.) olmaq.

ƏLİBOŞ (ID - 12807)

1. sif Yoxsul, heç bir şeyi olmayan; fəqir. Əliboş adam. // Əlində heç bir şey olmayan, heç bir şeysiz. Əliboş Cəmil indi xəstə nənəsinin yanına hansı üzlə dönəcək, ona necə cavab verəcəkdi? S.Rəhimov.
zərf Əlində...

ƏLİBOŞLUQ (ID - 12808)

is. 1. Yoxsulluq, fəqirlik, heç bir şeyi olmama.
2. İşsizlik, bekarlıq. // Veyillik, avaralıq.

ƏLİDOLU (ID - 12809)

zərf 1. Əlləri bollu şeylə dolu halda. Əlidolu evə gəldi. - Lakin mən onun evinə əliboş gəlib əlidolu gedən, əlidolu gəlib əliboş gedən adamların kim olduqları ilə əsla maraqlanmıram. S.Rüstəm.
məc. Müvəffəqiyyətlə,...

ƏLİƏYRİ (ID - 12810)

sif Düz olmayan, təmiz olmayan, fürsət düşəndə oğurluq edən; oğru. Əliəyri adam. // İs. mənasında. Ticarət sisteminin əliəyrilərdən təmizlənməsi. [Salman] əliəyrilərə hiss etdirirdi ki, bax, nə yuvanın quşu olduğunu bilirəm...

ƏLİƏYRİLİK (ID - 12811)

is. Təmiz, düzgün olmayan adamın hal və keyfiyyəti; oğurluq, oğurluğa meyil. Sambalovun özünü əliəyrilik üstə işdən çıxartdılar. S.Rəhman.

ƏLİF1 (ID - 12812)

is [ər. əsli qəd. yəh.] 1. Ərəb əlifbasının I şəklində yazılan birinci hərfinin adı. Əlifi dirək sayır, cimi çəngəl. (Məsəl). Bilmək nə gərək kim, bu əlifdir, bu da beydir? Həvvəz, sora hütti, bu nə heydir, o nə heydir?...

ƏLİF2 (ID - 12813)

[yun.] Yağlı boya hazırlamaq üçün bişmiş kətan, ya çətənə yağı, yaxud süni surətdə hazırlanmış yağ. Əlif yağı. - Əlif yağları tünd və açıq rəngli, şəffaf olur. “Əmtəəşünaslıq”.

ƏLİFBA (ID - 12814)

is. [ər.] 1. Bir dildə işlənən və müəyyən qaydada sıralanan hərflərin məcmusu. Azərbaycan əlifbası. Ərəb əlifbası. Latın əlifbası. - Biz buna təəccüb etmirik ki, Hüseynzadə cənabları əlifbamızın bilmərrə dəyişilməsinə...

ƏLİFBEY (ID - 12815)

b a x əlifba. Əlifbey də bilmir (heç savadı yoxdur). - Hər əlibey oxuyan gər ola peyğəmbəri-həqq; Mən də peyğəmbərəm, amma kim edir küfranı. S.Ə.Şirvani. [Həmzə:] Xeyr a!.. Yenə [axund] başladı əlifbeydən.. C.Cabbarlı. On...

ƏLİF-ƏLBƏT(TƏ) (ID - 12816)

zərf dan. köhn. Mütləq, yəqin, şübhəsiz. Bəs nə səbəbə bu iş, əlbəttə, əlif-əlbəttə gərək sənin, mənim və şahidlərimin arasında qala, vəssalam! C.Məmmədquluzadə. Əlbəttə, əlif-əlbəttə əl əli yuyar, əl də üzü....

ƏLİGƏTİRƏN (ID - 12817)

sif. Qumar və s. oyunlarda daim bəxti gətirən, həmişə udan.

ƏLİGÖDƏK (ID - 12818)

sif. dan. Əlinə pul keçməyən; yoxsul, fəqir.

ƏLİİSTİ (ID - 12819)

sif. Mahir atıcı, atıcılıqda cəld olan. Əliisti adamın əlindən ov qurtara bilməz.

ƏLİİTİ (ID - 12820)

sif. Əldən çapıq; zirək, cəld. Əliiti adam. - Bu iki işin ikisində də Leylək əliiti idi. S.Rəhimov.

ƏLİK (ID - 12821)

is. zool. Vəhşi keçi; keyik. Davanın şiddətli vaxtında dağın döşündə bir sürü əlik göründü. “Qaçaq Nəbi”. Görürsənmi bu guruldayan dağları, indi orada əliklər hürküşür, dəstələnib dağları aşır, qalın meşələrə...

ƏLİKASAD (ID - 12822)

is. dan. Yoxsul, pulsuz.

ƏLİKASADLIQ (ID - 12823)

is. dan. Yoxsulluq, pulsuzluq.

ƏLİQABARLI (ID - 12824)

1. sif. Cismani əməklə, xüsusilə əl əməyi ilə məşğul olan. Əliqabarlı fəhlə.
2. is. məc. Zəhmətkeş, əməkçi.

ƏLİQAMÇILI (ID - 12825)

sif. 1. Əlində qamçı olan, əlində qamçı tutmuş. Əliqamçılı süvari. Əliqamçılı polislər.
məc. Zalım, qəddar, zülmkar mənasında.

ƏLİQANDALLI (ID - 12826)

sif. Əllərinə qandal vurulmuş. // Dustaq, əsir.

ƏLİQANLI (ID - 12827)

sif. və is. Cinayətkar, qatil, cani. Əliqanlı cinayətkarlar öz cəzalarına çatacaqlar. - [Sultan] əliqanlı, .. bizim yoldaşlardan .. az-az həlak eləməmişdir. S.Rəhimov. Bürüyür ölkəni fəlakət seli; Bunun səbəbkarı əliqanlıdır....

ƏLİL (ID - 12828)

is. və sif. Xəstəlik və ya qocalıq nəticəsində əmək qabiliyyətini itirmiş; şikəst. Əlillər cəmiyyəti. Əlillər evi. Müharibə əlilləri. - Görürsüz ki, qocalmışam, əliləm; Indi, camaat əhli, sizə dəxiləm. A.Səhhət. [Pəri...

ƏLİLLİK (ID - 12829)

is. Əlil adamın hal və vəziyyəti. Təqaüdün miqdarı əlillik dərəcəsinə görə təyin edilir.

ƏLİMYANDI (ID - 12830)

zərf dan. 1. Çox tələsik, tez, qaçaraq. Bilmirəm keçən vaxt yaşılbaş sona niyə belə əlimyandı ilə axtarılırmış. Ə.Haqverdiyev.
2. Darda, çıxılmaz vəziyyətdə. Biz malqara üçün bol yem ehtiyatı toplanılmasını təmin...

ƏLİRİŞMƏZ (ID - 12831)

bax əlyetməz. 0u uzaqlarda parlayan yıldız; Əlirişməz ümidlər kimidir. M.Hadi.

ƏLİUŞAQLI (ID - 12832)

sif Körpə uşağı olan. Əliuşaqlı qadın.

ƏLİUZUN (ID - 12833)

sif dan. 1. Başqasının malına xəyanət edən, əl uzadan, onu mənimsəməyə, əlinə keçirməyə təşəbbüs edən, çalışan; oğurluğa meyli olan. Əliuzun adam.
Vurub-çatan, başqasını incidən.
Ümumi süfrədə çox yeməklə,...

ƏLİUZUNLUQ (ID - 12834)

is. Əliuzun adamın işi, hərəkəti; oğurluğa meyil. □ Əliuzunluq etmək - başqasının əmlakına, malına əl uzatmaq, onu mənimsəməyə, ələ keçirməyə, götürməyə təşəbbüs etmək, çalışmaq.

ƏLİYALIN (ID - 12835)

zərf Əlində heç bir silah olmadığı halda, silahsız-yaraqsız.

ƏLİYUXA (ID - 12836)

sif dan. Mayası, pulu az olan; kasıb. Əliyuxa adamdır.

ƏLİYÜNGÜL (ID - 12837)

sif İştirakı ilə müvəffəqiyyət, uğur gətirən (əliağır ziddi). Əliyüngül adam.

ƏLİYÜN GÜLLÜK (ID - 12838)

"Əliyüngül” dən mücər. 104

ƏLKİMYA (ID - 12839)

is. [ər.] Orta əsrlərdə: guya iksir qatmaqla sadə metalları qiymətli metallara çevirmək mümkün olduğunu iddia edən, elmi kimyadan əvvəlki mistik elm.

Bu səhifə dəfə baxılıb

......
Insert Error: Table './shagird_myusers/spam_checker' is marked as crashed and last (automatic?) repair failed